Eski çağ'da Boğaziçi ve yer adları

Tarih içinde Boğaziçi'nin önemi kuşku götürmez...Kaybolan eski Boğaziçi'nin tarih içindeki durumu ve karakterini yeterli bir biçimde ele alan eser pek yok.Boğaziçi tarihi ve arkeolojisi de yeterince ortaya konamamış bence.
Boğaziçi ile ilgili en önemli kaynak ve araştırmalar Prof.Dr.Semavi Eyice'nin makaleleri, bildirileri, bilimsel çalışmalarıdır. Ayrıca yazımın sonunda bir kaynak listesi sunuyorum sizlere, oradan yararlanabilirsiniz, zira o yapıtlar benim kütüphanemin en önemli ve kıymetli kitaplarındandır. Eski çağlarda Boğaziçi'nin konumunu biraz gözümüzde canlandıracak olursak, özellikle Bizans döneminde burada, sadece kıyılarda belki birkaç balıkçı köyü, tepelerde de manastırlar vardı..
Avrupa/Trakya Yakasındaki eskiçağ yer adları ve günümüzdeki Türkçe İsimleri:
Hippostehenes: Karaköy
Sykides/Auletos: Galata
Bolos:Galata'nın doğusu
Ostreodes:Tophane civarı
Metopen/Metopon/Argyopolis: Tophane,Fındıklı çevresi
Aianteion: Salı Pazarı
Palinormikon/Argyropolis: Fındıklı
Delpin ve Karandas: Fındıklı'nın kuzeyi
Akra Petra Thermastis/Butharion: Kabataş
Pentekontorikon: Dolmabahçe
İasonion/Diplokionion, Saint Mamas: Beşiktaş
Apollon Sunağı
Rhodion Periboloi:Çırağan Sarayı civarı
Arkheion/Arsaberu/ Ta Damıanou/Saint Phocas: Ortaköy
Geran Alios/Kleidion/Saint Taraise: Defterdarburnu
Kalamos/Bythias/Tarasios: Kuruçeşme
Hestiai/ Hestiae Asomatos/Mıchaelion/Anaplus/: Arnavutköy
Khelai/Philemporon/Phidalia: Bebek
Hermaion/ Pyrrias/Pyrhias Kyon/Phoneas?: Rumelihisarı
Rhoodes:Şeytanburnu
Kheimarrous:Baltalimanı Deresi
Portus Mulierum:Kadınlar Limanı, Baltalimanı
Gyranikon Limen/Phoneas: Baltalimanı
Kyparodes: Emirgan, Kestanehan
Templum Hecate:(Hekate Tapınağı/Emirgan
Lasthenes/Sosthenion/Pegadion: İstinye
Commadores/Kamarodes/ Termineri:Yeniköy
Bakkhos Kayalıkları: Köybaşı
Pitheku Limen/Pithekos : Kalender
Pharmakias/ Therapeia: Tarabya
Eudios Kalos:Tarabya Sarayı
Kleides/ Kledi To Ponte: Kireçburnu
Bathykolpos/Kalosargos: Büyükdere
Dikaia Petra: Kefeliköy
Simas:Mesarburnu
Skletrinas/Simas/ Kataskepe?:Sarıyer
Milton:Tellitabya
Serapeion/Kalaskepe/ Mauromolitissa: Rumelikavağı
Timaea Turris:Deniz Feneri
Ephe Siates: Büyük Liman
Lykion Limen: Hamsili limanı,Garipçe?
Gypopolis:Papazburnu
Panion:Rumeli Feneri
Symplegades/Kyaneai: Öreke Kayalıkları




Anadolu yakasındaki (Antik Bithynia) eskiçağ Boğaziçi yer adları ve günümüzdeki Türkçe isimleri;

Arkla: Kız Kulesi
Damalis/Bous: Salacak
Khrysopolis/Skodra/Skutare: Üsküdar
Kyrhso Keramos: Kuzguncuk
Rholzousa/ Istauros (Stauros): Beylerbeyi
Metaoia?:Kuleli
Procesdikos/ Bikonion/ Sophiana: Çengelköy
Lykadion: Vaniköy
Ekahai/Skaliai/ Perarion: Kandilli
Potamanion/ Areias: Anadolu Hisarı
Phile/ Philae: Körfez
Phriksu Limen/ Bocadion: Kanlıca
Katangaion/ Eiranaion (Irenaion)/Monastere des Acemetes: Çubuklu
Pailodes: Paşabahçe
Amykos/ Arnykos/Amnikos: Beykoz
Aietu Rynkhos: Selviburnu
Moukoporis :Hünkar İskelesi
Daphne: Umuryeri
Argyronion: Macarburnu
Yuşa tepesi
Ophrou Limen/Hieron: Anadolu Kavağı
Yoros/Hieros: Anadolu Kavağındaki Bizans Kalesi
Hieron: Anadolu Kavağı
Khelaiophrolimen/Korakion: Keçi Limanı
Mokadion: Filburnu
Dio Sacra: Poyraz Limanı
Ampelodes: Kabakoz Köyü
Ankyreion: Yumburnu
Asia Feneraki: Anadolu Feneri



Kaynaklar:
İstanbul Boğazı/De Bosporo Thracıo:Petrus Gyllius, Latince'den çeviren: Erendiz Özbeyoğlu-Eren Yayınları
Boğaziçi'nde bir Gezinti/Anaplous Bosporou: Dionysios Byzantios Çev:Mehmet Fatih Yavuz-YKY yayınları
İstanbul Arkeoloji Müzesindeki Boğaziçi Harita resimleri
Boğaziçi ve İstanbul/Der Bosphor und Constantin opel: Dr. Philipp Anthon Dethier- Eren Yayınları 1993
Bizans Devrinde Boğaziçi: Prof.Dr. Semavi Eyice- Yeditepe Yayınevi 2007
Iustınıanus Döneminde İstanbul'da Yapılar/Procopıus'un Birinci Kitabının analizi: Fırat Düzgüner-Arkeoloji ve Sanat Yayıınları
Türkiye'deki Tarihsel Adlar:Prof. Dr.Bilge Umar-İnkilap yayınları-1993