almaması düşünülemez tabi ki..
Sapanca Gölü'nün ve onun güneydoğu yakınındaki dağın İlkçağdaki ismi ;
SOPHON... Aslında Bilge Umar Türkiye'deki tarihsel Adlar kitabında bu
adın Anadolu Luvi ya da ardılı dillerden gelme biçiminin SAPANA, daha
doğrusu SWAPANA, "Güzel su ülkesi" olduğunu söylüyor..Swapana
hellenceye uydurulmuş, Sophon edilmiş...Anadolu'da bu isimde başka
yerleşimler de var..Abanda ismi de bu yakınlıkta bir isim..Swapana,
Abana, Aband, Sophon hatta Anadolu'daki Sübhan, Süphan dağı isimleri
de aynı anlamlarda ve Anadolu dillerinden geliyor..Fırat kıyısında
Sophene/Sophanene isimli bir bölge de var.. Sapana isminin Hellen
dilne adapte edilmiş hali olan Sophon'un Hellen dilindeki anlamı ise
"akıllı" ..Ama hellen dilindeki anlam gene hiç "akılcıl" değil.
Büyük İskenderle başlayan Küçük Asya'yı Perslerden kurtarma operasyonu sonrası Hellenistik Dönem Uygulayıcıları; tüm Luvi, Pelasg ve ardılı diğer Anadolu dillerini kendi dillerine uydurmaya çalışmışlar...
Sapanca adının ilkçağ evriminden sonraki gelişmeleri ise şöyle...
Doğu Roma İmparatorluğu döneminde Buanes/Baanes/Siedra/ Sophon/Sofhan veya Sofhange adıyla
anılmıştır. Raif Kaplanoğlu'nun Prof. Dr. Halil İnalcık'ın araştırmalarını temel aldığı kitabı Osmanlı Devletinin Kuruluşu adlı yapıtında Bizans dönemi haritasında ise Sapanca Gölü SİEDRA/ BAANES olarak gösteriliyor. W.M Ramsay'ın Anadolu'nun Tarihsel Coğrafyası'nda 206. sayfada 64-de değiniyor. Sapanca ve çevresine 1075 tarihinde Anadolu Selçuklu'ların
gelmesiyle bölge Ayan veya Ayan köy adıyla anılmaya başlanmıştır.
Haçlı Seferleri sonrasında bölge yeniden Bizanslılara geçmiştir.
Osmanlı hükümdarı Orhan Bey zamanında Akçakoca tarafından bölge
fethedilmiştir. İlçenin gelişmesinde en önemli etken, tarihi ipek
yolunun üzerinde konaklama yeri olarak bulunmasıdır.
Gerçek anlamda M.Ö. 378'de Bitinya Krallığı tarafından kurulmuştur.
Bitinya Krallığı döneminde ''Komakessanon'' daha sonraki Bizans
İmparatorluğu döneminde ''Buanes, Sophon, Sophonga''gibi isimlerle
anılan Sapanca,Selçukluların bölgeye gelmesiyle ''Ayan'' ve
''Ayanköy(Ayangöl)'' olarak anılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Sapanca için kullanılan isimlerse
''Sabancı Hoca veya Sabancı Koca''dır.Kurtuluş Savaşı'nın kazanıldığı
yıllara kadar ismi daha çok ''Sabanca'' olarak telaffuz edilmişti
