Boukoleon/Bukoleon Sarayı

Boukoleon Sarayı

Latince ismi Buccoleonis Majus Palatium
9. Yüzyıldan itibaren kıyıda duran Boğa aslan grubu...
Deniz kıyısında inşa edilen saraylardan ilkinin 2. Theodosios(408-450) tarafından yapıldığı sanılır. Ancak adı, konumu ve biçimi bilinmemekte..5. yüzyılda sarayın batısında özel evler ve 1. bölgede büyük evler yer alır.. Theodosios tarafından 409 yılında o bölgede başka özel konutlar da yaptırıldığı sanılmakta.. Verilere göre, bu ilk saray oldukça izole ve sahilin konumuna göre yapılmış bir yapı. Bu ilk sarayın daha sonraki yapım aşamalarında eski deniz surlarına kadar uzayıp uzanmadığı ve böylece eski payelerin günümüzde hala duran kalıntılarının genişletilmiş Theodosios Sarayının bazı kısımları olup olmadığı, varolan kalıntılar göz önüne alındığında bilnmemektedir. Ancek bir dönemlerde izole olan sarayın, biraz ileride batıda duran Hormisdas Sarayı gibi sürekli genişleyen Büyük Saray‘a (Magnum Palation) dahil olduğu sanılmakta.
10. yüzyılın Üçüncü çeyreği: Nikophoros 2. Phokas'ın (963-969) inşaatı arkeolojik ve tarihsel açıdan emin bir biçimde saptanabilmekte. 967'de ise Büyük Saray'ın batısında güçlü bir sur ve kulelerin yapımı ile sürdürülür. Bu arada bitişik olan evler yıkılır. Daha sonraki kaynaklarda sık sık adı geçen,Skyla ve üstü kapalı hipodromun yanında yer alan kule, duvar çemberinin en kuzey noktasında (Yaklaşık Nakilbend Sarnıcının orada) inşa edilir..
İmparator, surların yanına ambarlar ve alışveriş yerleri yaptırır.. Bu surun ve hemen Tramvay Caddesinin yanındaki kapının kalıntıları günümüze kadar gelmiştir. Bugünkü sarayın bazı bölümlerinin bu dönemde yapılıp yapılmadıkları kesin bilinmez.. Sarayın denizdeki cephesinin önünde Bukoleon adını taşıyan, imparatorun emri altındaki liman yer almakta..
13. Yüzyılın Birinci yarısı:
Latin işgalinin ve yağmalanmasının ardından, Bukoleon Sarayı; Blakhernai Sarayı'nın yanısıra Magnum Palation (Büyük Saray) ile birlikte Latin İmparatorunun Konutu olur.. Sonra St.Michael adı altında, doğudan papanın emrinde olan ruhban cemaatine sahip saray kilisesine dönüşür..
14.-19. yüzyılllar:
Büyük Saray gii Bukoleon Sarayı da Palaiologoslar döneminde terkedilir...1453 İstanbul Fethinden sonra bölge yerleşim alanına dönüşür.. Merkez ise 1554 yılında Kızlar Ağası Mahmud Ağa tarafından inşa edilen ve üç bölümlü bir sarnıcın üzerinde bulunan Ağa Camii olur...
Sarayın deniz cephesinde bulunan heykeller grubu 1532 yılında bir depremde büyük zarara uğrar..16. yüzyılda ise ortadan kalkar..
Eski Saray alanında yapılan yeni binalar ve büyük yangınlar (1489, 1741?, 1758, 1808.,1912) sarayın tüm kalıntıları da tümüyle yok eder. Deniz Surlarının yanında kalanlarpek çok kere betimlenerek resmedilmiştir..(Petrus Gylllius; 1794 civarı Choiseul-Gouffier) 1870 yılından itibaren demiryolu yapımı başka zararlara yol açar ve burada aslan figürleri ile bezenmiş deniz cephesi de yok olur...
20. yüzyılda Bukoleon Sarayı:
1912 yılındaki büyük yangının verdiği zararların ardından, hemen aynı yıl R.Mesguich ve sonraki yıllarda T.Wiegand ve K. Wulzinger tarafından güçlendirme ve aynı zamanda kazı çalışmaları başlar. Saray bölgesi yürürlükte olan yasağa rağmen yeniden yerleşim bölgesi olur. Ancak son yıllarda sahil yolunun 1956 yılından itibaren inşasından sonra kalıntılar içine yapılmış kulübeler yıkılır ama sistematik bir onarım henüz yapılmamıştır..
Bugün mü? Bugünkü durumu benim bildiğim kadarıyla tam bir mezbelelik.. İki sene kadar önce gittiğimde vahşi kapitalızmin uyuşmuş lumpenliğinin çaresiz mağdurları tinerciler yatakları, yorganları sermişler, bali çekiyorlar , yanımdaki arkadaşımla bana saldıracakmış gibi bakıyorlardı.. Biraz dolaşıp hızlı adımlarla oradan uzaklaşmak zorunda kalmıştık. Yanılmayı çok isterim ama 2010 yılı Avrupa Kültür Başkenti olan İstanbul'da ihmal edilen, hoyrat davranılan yapıların başında gelmekte.. Rant kentinin kültür başkentine dönüşmesi dileğimiz. Boukoleon Sarayıyla ilgili 1.80x 2.00 metrelik bir resim yaptım, Kültür Başkentimizde Boukoleon Sarayında sergilemek isterim...
Kaynak Kitap: İstanbul'un Tarihsel Topoğrafyası : Wolfgang Müller Wıener, Çeviren: Ülker Sayın -YKY Yayınları 1. Baskı Ocak 2001,3. Baskı Mart 2007

Bazı fotograflar; Boukoleon Sarayında Büyük bir emekle Değerli Ömer Kaya tarafından çekilmiştir, kendisine teşekkür ederim.
Yukarıdaki ilk üç fotografı Değerli Leonidas Mikropoulos'un görkemli albümünden aldım. Kendisine teşekkür ederim.