7 Mart 2009 Cumartesi

Heybeliada, Süslü Mezar, Kangelaris Ailesi Anıt Mezarı






KANGELARİS AİLESİNİN ANITSAL MEZARI, Heybeli Halkı buraya SÜSLÜ MEZAR diyor..

İngiliz mezarı denmesinin nedeni de 19. yüzyılda Büyük Britanya imparatorluğunun Gemlik Konsolosluğunu yapan ve zengin bir insan olan Spiridon Kangelaris tarafından 4 ağustos 1865de ölen eşi Sevasti için yaptırılmış.
Bu bilgileri Orhan Türker'in kitabından öğreniyoruz.. (Halki'den Heybeli'ye-Sel yay.)
Sekizgen bir plan üzerine tuğla ve demir kullanılarak neo,gotik tarzda yapılmış güzel bir anıt...Ama gene çok bakımsız bir mezbelelik halindeydi ben son gördüğümde..Mermerler İtalya'dan getirilmiş, mezar bölümü ve mezarın üstünde de Rumca kitabeli bir mezar bulunuyor..
Anıtın bir yüzünde Karı-koca Kangelerislerin profil rölyef portreleri, diğer üç yüzünde de değişik tiplerde üç melek kabartması var..
Gotik pencereleri bulunan mozolenin içi mavi renk ağırlıklı kalem işleriyle süslenmiş, ancak bu süsler çok zarar görmüşe benziyor..Kangelaris'de 1868de Karısının yanına buraya gömülmüş..Sonra mezar sahipsiz kalmış..Sonra bu güzel anıtsal mezar bakımsızlıktan viraneye dönmüş, yoldan geçenlerin çevresini açıkhava tuvaleti olarak gördüğü müstesna yerlerimizden biri olmuştur..
Bu yetmemiş içindeki demirler çalınmış (Altın aradığını sanan defineci tarih ve kültür yıkıcıları buraya da yetişmiş anlaşılan, ada da bile çalıp çırpıyorlar)Vitray camlar kırılmış, mermerler çatlamış, yapımından 137 yıl sonra çatısı ve sekizgen planlı duvarları çökmüştür...2010 KÜLTÜR BAŞKENTİ! İSTANBUL'dan Heybeliada'da bir önemli eserin bugünkü manzaray-i umumiyesi...























Kuzguncuk/Khrysokeramos-1


























Eskiçağda şimdiki ÜSKÜDAR'ın olduğu bugünkü Marmaray kazılarıyla da ortaya çıkan KHRYSOPOLİS Antik kenti'ni kuzeyde KHRYSOKERAMOS (KUZGUNCUK) izlemekte. Prof.Dr.Semavi EYİCE; Bizans Devrinde Boğaziçi adlı kitabında şu bilgileri veriyor...KHRYSOKERAMOS "Altın Kiremit" anlamına gelen bu isim buraya çatısı altın yaldızlı kiremitlerle kaplı bulunan 2.Iustinianos ve Eşi Sophia tarafından yaptırılmış bir kiliseden dolayı verilmişti.Bazıları KHRYSOKERAMOS 'u şimdiki ÇUBUKLU'da aramakta ise de umumi kanaat bu yerin Kuzguncuk'ta olduğu üzerindedir.
6. yüzyılda Iustinianos zamanında Protospatharios Narses 553 yılına doğru Meryem Ana veya Hagios Penteleimon adına burada bir kilise yaptırmıştı. Yakın tarihlere gelinceye kadar halk arasında bu çevrede yaldızlı kiremit parçalarının bulunduğu söylenirdi. Adı geçen kiliseden başka burada Hermelaos Manastırı bulunuyordu. Adı istavroz anlamına gelen Stauros'un ise şimdiki BEYLERBEYİ olması çok muhtemeldir. Zaten bu isim ÇENGELKÖY ile KUZGUNCUK arasındaki bir bölgenin adı olarak zamanımıza kadar gelmiştir. Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde bu haç veya istavrozdan bahsetmeyerek bunun İstavrit balığı olduğunu ve oralarda çok tutulduğunu ismin bu yüzden verildiğini yazıyor.
Eren yayınlarından çıkan Petrus Gyllıus'un İstanbul Boğazı/De Bosporo Thracıo (Çeviren: Prof. Dr. Erendiz Özbayoğlu) adlı kitabının 220. sayfasında Prokopios'dan da alıntılar yaparak Khrysokeramos/Kuzguncuk ile ilgili şunları yazıyor. "Oradan kısa bir burnu geçtikten sonra , eskiden damı yaldızlı tuğlalarla örtülü bir kilise bulunduğu için Kyrhsokeramos (Kuzguncuk) adlı köy gelir. Bu köyden, 12 pes derinlikte toprak altına saklanmış eski temellere ait çok büyük dörtgen taşların kaldırılıp çıkarıldığını gördüm. Taşlar eskiden orada çok iyi donanmış bir kalenin varlığına ve Sophianai adı verilen sarayın ya da daha eski sarayların yapılış tarzına ilişkin bilgi verirler. Saray Mikhael Kilisesinden uzakta değildir ve Prokopius'un aşağıdaki sözleriyle anılır;
"Mikhael Kilisesinden çok uzakta olmayan ve uzun bir zamanın geçmesiyle eskiyen Theotokos Kilisesini onardı. Kiliseyi araştırmak ve görkemini anlatmak çok uzun sürer." Ayrıca Gyllıus aynı bölümde Kyrhsokeramos deresinin yazın kuruduğunu da belirtiyor.


Bazı fotoğraflar için bir KUZGUNCUK Sevdalısı olan Sayın KORKUT KAPLANOĞLU'na çok teşekkür ederim.



İstanbul'da Antikçağ'da Semt ve yer adları

Istanbul'da Antikçag'da Semt ve Yer adları: Istanbul Avrupa Yakasi: Aksaray (Bous forumu) Arnavutköy (Anaplus, Hestia), Akinti Burnu (Mega Reva, Hestia), Ayvansaray (Aybazari, Aynanzari Capi, Blahernai, Hagiobazari, Vlahernai), Alibey Deresi (Kydaris), Bogaziçi (Bosporus Trakikos), Bakirköy (Hebdomon, Makri Hori, Makro Hori, Makri Köy), Vefa (Mepha), Besiktas (Dafne, Diplokinonion, Iasonion, Kune Petro, Sergion), Bebek (Challae, Chilai, Kela, Khile), Beyoglu (Sykai, Pera), Beyazit (Tauri forumu), Balikpazari (Porta Piscaria, Perama), Belgrad Kapi (Ksilokerkos), Büyük Dere (Batikolpos, Kalos Argos, Saron, Vathi Colpas), Balta Limani (Ginakon Limen, Gnaikon Limen, Phaidalia, Phidaliae, Sinus), Büyük Liman (Ephesistes), Büyük Liman güneyi (Timaea Turris), Balat (Basileusun, Blakhernai, Diplonariu, Palation, Vlakhernai),Cibali (Cebe Ali, Ispigas, Porto del Pozzo, Porto Putaea), Cerrahpasa (Kserofolos), Çatladikapi (Sidera), Çarsamba (Deuteron), Çayirbasi (Libdiva), Dolmabahçe (Pentekontorikon), Emirgân (Emir-i Gûn, Kiparodes, Kyparodes), Egrikapi (Kaligaria), Edirnekapi (Andrinopolis), Fener(Mellapokopsas,Batheia Skopia, Faros, Fanari, Petrion), Fener kapisi (Porta Feros), Florya (Florian), Findikli (Argyropolis,Arizopolis, Fondaco?), Güngören (Vitos), Haliç (Hrisokeras, Keras, Keroessa), Hasköy (Parakene), Halicioglu (Pikridion), Halkali (Halka), Hamsi Limani (Lykion Limen), Istinye (Stenid, Stenos, Sostheion), Köybasi (Bakhia), Kabatas (Termastis), Kalender koyu (Pitheku Limen), Kilyos (Kilios,Killa), Kizil Kayalar,Öreke kayaliklari (Kyaneia), Kadirga (Justinianus Limen, Portus Novus, Sofia Limen), Kumkapi (Kontoskalion), Kasimpasa (Krenides, Pegai, Psira Hidata), Kuruçesme (Amopolos, Bithias, Kolomos), Karaköy (Kiarahori), Kariye (Khora), Küçükçekmece (Bathonea, Ponte Piccolo, Region), Kireçburnu (Kerez Burnu,Dikaia Petra, Kleides, Kledi Tor Ponte, Kleidra tou Pontu), Kurtulus (Tatavla), Kagithane Deresi (Barbises, Barbisos), Langa (Iulanka, Ulanka, Ulange, Vlange,Theodosius Limani), Maçka (Matsouka, Maxuca), Mezar Burnu (Simas), Ortaköy (Arkheion, Ayios Fokas, Kilidion), Pangalti (Pancalti), Rumeli Feneri (Panion, Panium), Rumeli Kavagi (Sarapeion), RumeliFeneri güneyi (Gypopolis), Sariyer Deresi (Sikletrinas), Salipazari(Aianteion), Sarayburnu (Angulus Ayios Demetriu, Bosporios Akra), Sirkeci (Eugeniu), Silivrikapi (Kalagru, Pagea, Pigi), , Tarabya (Eudios Kalos, Pharmakias, Terapeia), Taslica Burnu (Aphrodision), Telli Tabya(Milton), Topkapi (Kalagru, Pagea, Pigi), Tophane (Metopon Bolos,Metophon), Istanbul Anadolu Yakasi: Bu bölge antik çagda BITHYNIA bölgesi olarak geçiyor. Fikirtepe höyügü(Karhadon),Kadiköy(Kalkhedon/Khalkedon),Kalamis körfezi(Eutropius/ötrop),Kalamis(Kalamos/Kalamote),Fenerbahçe(Hieron,Hera kayaligi),Caddebostan(Drys/Ruphiniani/Rufiniani),Bostanci(Poleatikon),Bostanci yakinlari(Nassete/Nasses),Küçükyali(Satyros manastiri)Maltepe(Satyros),Dragos(Adraga/Adragos)Kartal(Kartalimen)Pendik(Panteikhion,Temenye),Pavli Iskelesi(Paulo Petriocene),Oxeia(Aydos tepesi) Kizkulesi(Arkla),Salacak(Damalis),Üsküdar(Khrysopolis),Kuzguncuk(Khrysokeramos) Beylerbeyi(Rholzusai/Stauros),Çengelköy(Kikonion/Sophianai/Protesdikos) Kandilli(Skaliai/Perarion),Anadolu Hisari(Potamonion/Areias),Körfez(Phile/Phiale) Kanlica(Phriksu limen/Boradion/Glaros/Klaros),Çubuklu(Katangion/Giranaion), Pasabahçe(Paiolodes),Beykoz(Amykos/Arnykos/Amnikos),Selviburnu(Aietu Rynkos) Umuryeri(Daphne),Macarburnu(Argyronion),Yusatepesi,Anadolu kavagi(Hieron),Yoros kalesi, Keçilimani(Khelaiophrulimen),Filburnu(Korakion Mokadion),Poyraz Limani(Dios sacra), Kabakoz koyu(Ampelodes),Yumburnu(Ankyreion)Anadolu Feneri(Asia Feneraki) Çamlica/Kisikli(Damatris),Tuzla(Akritas),Sile(Artane/Khilae),Agva(Pisillion/Psillion), Göksu(Arestas), Kayışdağı (Saint Auxentius), Eletherius Sarayı (Aksaray çevresi), Beyoğlu(Staurodomos)
KAYNAKLAR: Istanbul Arkeoloji Müzesi Sergi Kaynaklari, Bogaziçi ve Istanbul-Philipp Anton Dethier-Çev:Ümit ÖZTÜRK-Eren yay.. Türkiye'deki Tarihsel Adlar:Prof.Dr.Bilge UMAR-Inkilap yay. Bizans Devrinde Bogaziçi:Prof.Dr.Semavi Eyice-Yeditepe yay. Tarih Boyunca Istanbul:Prof.Dr.Semavi Eyice-Etkilesim yay. ÖNEMLI NOT: Istanbul'da dahil tüm Anadolu'da eski yer adlarinin; bilinen ve bazi batili kaynaklarin söylediginin aksine Tunç çağı toplumlarinin Hitit çagdasi Luvilerin isimlerinden kaynak aldigi saptanmistir.Anadolu kökenli yer adlari o kadar köklü ve kalicidir ki,Makedonyali Büyük Iskender'in Anadolu'ya girdikten sonraki süreçte de Hellenistik ,sonra Roma,Bizans,Selçuklu,Osmanli ve Türkiye Cumhuriyeti'nin yer adlarinin kökeninde bile yasamaya devam ettigi görülmektedir.

Kadıköy, Khalkedon Kalıntıları

Hitit ve Lykia kayıtlarında Kentler, yer adları

Apasa/Apaşaş/Apassa/Abasa:Ephesos/Efes
Adanija: Adana
Wılusa/Wılusıja/ Taruisa:Troia, İllion
Ijalanta: Alinda/Karpuzlu/Çine/Aydın
Waliwanta:Alabanda/Araphisar/Çine Vadisi/Aydın
Tismurna: Smyrna/İzmir?
Kbid,Ksibde: Kaunos/Dalyan/Muğla (Lykia kayıtları)
Telebehi: Telmessos/ Fethiye/Muğla (Lykia kayıtları)
Arina/Arnna: Xanthos/ Eşen (Lykia kayıtları)
Siyanda:Eşen Çayı
Myrrh: Myra (Lykia kayıtları)
Pina/ Pinale: Pinara/Minare (Lykia kayıtları)
Khadawanti:Kadyanda/ Üzümlü/Fethiye (Lykia)
Arathti:Araksa(Lykia)
Tlawa/Dalawa: Tlos/Düver/ Fethiye/Muğla (Lyia ve Hitit kayıtları)
Pttara/Pttareze: Patara/Gelemiş (Hititve Lykia kayıtları)
Zemuri: Limyra/Turunçova (Antalya)
Parijana: Priene/Gelebeç/Güllübahçe/Söke/Aydın
Parha: Perge/Aksu/Murtuna (Antalya)
Kastaraja: Kestros/Aksu Irmağı
Milawanta/ Milawanda/Milawata: Milet /Balat/Aydın
Attarimma: Termessos/ Güllük Dağı (Antalya)
Apateira: Tyrra, Tire
Kuwalija: Kelainai/ Dinar/Afyon
Hupisna: Kybistra/Gölhisar (Burdur)
Tuvanuva:Tyana/Bor
Landayada:Laranda/Karaman
Alaşiya: Kıbrıs
Kizzuwatna: Çukurova
Melid: Malatya
Hilakku: Antik Kilikia bölgesi, Mersin, Tarsus çevresi
Asitavanda: Karatepe
Markasi:Kahramanmaraş
Hanhana: Çankırı/İnandık Köyü
Wallarima: Hyllarima/Kıllı Aliler
Hintuva: Kindya/Sığırtmaç
Utima: Idyma
Hursavasa Yarımadası: Loryma/Paraça yarımadası/Muğla
İstna:Isında
Aprıl:Aperlai
Tuburehi: Tyberisso
Trus?: Trysa
Khakbi(Hintuva): Kandyba
Wijanawanta: Oinoanda
Kuvalpaja: Kolbasa/Kuşbaşı
Sindaumda: Sibidounda
Huvalija/Hullasa/Hulasija:Kolossai/Honaz
Sanavita:Sunnada,Şuhut
Tuttuwa:Tottoa/Yapıldak
Mira: Meiros/Meros/Demirözü
Alpassiya: Abbasion
Athmbriya:Nysa/Sultanhisar/Nazilli/Aydın
Appalas: Appola
Lusna:Lystra (Hatunsaray)
Prushanda: Karahöyük-Konya
Hupisna: Kybistra, Ereğli
Nahita: Niğde
Kussar: Acemhöyük
Kanes/Nesa: Kültepe
Hattuşaş:Boğazköy
Arinna:Alacahöyük
Sapinnuua:Ortaköy
Anzilija: Zile
Tapigga: Maşathöyük
Dokeia:Tokat
Gazziura:Turhal
Khakmis/ Khakmpis: Amasya
Sarissa: Kuşaklı/Sivas
Hatana: Kotenna/Gödene
Sahirija: Sangarios/Sakarya Irmağı
Tarsa: Tarsus
Karkisa/Karkisja: Antik Karya bölgesi (Şimdiki Muğla, Aydın )
Lukka: Antik Lykia/Likya bölgesi(Muğla'nın bir bölümü ve Antalya, Teke yarımadasındaki kentler)
Kaynaklardan Seçmeler:
Anadolu Hitit-Luvi Hiyeroglif yazıtlarında geçen Tanrı, Şahıs ve Coğrafya Adları: Savaş Özkan Savaş-Ege yay.
Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası: Prof.Dr. Veli Sevin Türk Tarih Kurumu Yay.
Türkiye'deki Tarihsel Adlar: Prof.Dr.Bilge Umar- İnkilap yay.
Hitit Çağında Anadolu, Çivi yazı ve hiyeroglif yazılı kaynaklar: Prof Dr. Sedat Alp - Tübitak yay.
Hitit Güneşi: Prof.Dr. Sedat Alp - Tübitak yay.

NOT:Yukarıdaki listeye zaman zaman bazı ekler yaptım, bundan sonra da olacaktır.. Yukarıda belirttiğim tüm yer adları faklı kaynaklardan taranarak tarafımdan yüklenmekte.. Orada dikkat edilirse Hititler sonrası dönemde bazı yerler; farklı çağlarda kent olma durumunu korumuşlar, bazıları çeşitli nedenlerle terkedilmişler..(Tabi ki savaşlar, yağmalar etken olmuş.) Örneğin Hititler'in başkenti Hatuşaş veya türevi bir yerleşim ve ismi Hellenistik çağda geçmiyor, ama bir Apasa ismi Efes ismiyle birlikte yaşıyor...
Yine bir örnek; Attarimma kenti'nin yerinde şimdi hala Antalya'da Güllük Dağı'nda Termessos'un muhteşem kalıntılarını izliyoruz.
Yer adlarında özellikle Prof.Dr. Hayri Ertem'in "Hitit Devleti'nin İki Eyaleti: Pala-Tum(m)ana adlı yapıtında geç dönemde Paphlagonia dediğimiz bölgede bulunan ve antikçağlardan günümüze kadar gelen yer adları var, onları da hazırlıyorum, kesin veya yaklaşık lokalizasyonları ile onları da yükleyeceğim
Devam edecek ve zamanla yeniden düzenlenecek..