Ephesos'ta Artemis Tapınağı, Didyma'da ise Artemis'in ikiz kardeşi Apollon'un tapınağı bulunmaktadır. Apollon paganist inanşta güneş, kehanet, müzik ve sanat tanrısıdır. Efsaneye göre tanrı Apollon, Didyma'da çoban Brankhos'a rastlamış, ondan çok hoşlanmış ve ona biliciliğin (kehanetin) sırlarını vermişti. Brankhos ise karşısına çıkan defne ormanı ve su kaynağının bulunduğu yerde Apollon Tapınağını kurmuştu. Daha sonra Brankhos'un soyundan gelenler "Brankitler" olarak anıldılar ve tapınağı yönettiler. Hatta Didim'e "Brankhidai" de denilmiştir. Daha sonra Miletoslular Didyma'da tanrı Apollon adına dev bir tapınak yaptılar. Bu tapınağa ulaşmak için bir de Kutsal Yol inşa ettiler. Devasa Apollon Tapınağı Didyma'yı antik çağı kehanet merkezi haline getirdi. Nisan-Mayıs ayı ortalarında Miletos'tan Didyma'daki ayine katılmak için oluşan konvoy dini törenlerle ve ilahilerle, istasyon denilen noktalarda molalar vererek dört günde Didyma'ya ulaşıyordu. Didyma'ya girmeden önce tapınağın hemen yanındaki Artemis kutsal alanında bekliyorlardı. Kutsal Yol 24 km uzunluğunda ve 6 m genişliğindeydi. İki yanında Brankhos ve aslan heykelleriyle çevriliydi. 1858 yılında Newton adlı bir İngiliz bu heykellerin çoğunu British Museum'a götürmüştür. Günümüzde Kutsal Yolun çok büyük bir kısmı toprak altındadır. Miletoslular mimariye büyük önem veriyorlardı ve Dünya'nın yedi harikasından biri olan Artemis tapınağına karşılık olarak Apollon Tapınağı'nın ölçeklerini öyle büyük tuttular ki tapınağı tam olarak bitirebilmek ne Miletoslulara, ne Büyük İskender'e ne de Romalılara nasip oldu. Apollon Tapınağı Artemision ve Sisam'daki Hera Tapınağı'yla beraber Helenistik çağın en büyük üç tapınağından biridir. Tapınak 109x51 metre boyutlarındadır. Kült heykelin bulunduğu iç kısım olan naos ya da cella alanı ise 53x21 metre ebatlarındadır. Tapınak, 19,5 metre uzunluğunda 120 adet iyon düzeni sütunla çevriliydi. Bugün bunlardan sadece üç tanesi ayaktadır.
Sütun yüksekliği bakımından Yunan tapınakları arasında en büyüğü
Apollon Tapınağı. Sonraki devirlerde Romalılar daha yükseklerini yapmış. Mesela Lübnan - Baalbek'teki Jüpiter Tapınağı'nın 22, Bacchus Tapınağı'nın 21,5 metrelik sütunları en meşhur olanları ancak bu yapılar sütun sayısı ve büyüklük bakımından Apollon Tapınağı'na kıyasla çok küçükler. Roma tapınaklarında sütun sayısı 40-60 iken Apollon'da 122'dir.
Daha önce Apollon Tapınağı'nın 109x51 metre boyutlarında olduğunu yazmıştım ancak bu boyutlar Büyük İskender'den önceki boyutlar(imiş). Büyük İskender Didim'i alıp kontrolünü Miletliler'e verince eski tapınağın üzerine daha büyüğü (118x60 metre boyutlarında) inşa edilmiş. Bu boyutlar o devrin en büyük tapınakları olan Sisam'daki Hera (108x55), Efes'teki Artemis (115x55) ve Atina'daki Zeus (96x40) tapınaklarından büyüktür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder