5400 Km2 yüzölçümüne, 2000 yılı itibarı ile 7320 kişilik nufusa sahiptir.Bu nufus yaz aylarında 10 -15 katına kadar çıkmaktadır. Evlerin büyük çoğunluğu yazlık olarak kullanılmaktadır. İki tepeden oluşan Ada'nın kuzeyindeki İsa Tepesi (Hristos) 164 metre,güneyindeki Yüce Tepe (Aya Yorgi) ise 202 metredir.
Bitki örtüsü, incelendiğinde, iğne yapraklı orman (Pinus brutia Ten.), Maki garik formasyonundan oluştuğu görülmektedir. Ada'da orman kuran tek ağaç türü Kızılçam'dır. Ada'da Kızılçam'ın Türkiye'deki doğal yayılış sahası içerisinde kuzey sınırında yer alması, oldukça sığ topraklar üzerinde yetişmiş olması ve yüzyıllar boyu insan tesirinde kalması, eğri, büğrü, fazla boylanmayan gövdeli ferdlerin oluşmasına sebep olmuştur.
Prinkipo'daki eski çağlardan yerleşim bölgeleri:
1-İSKELE/MACARİ
2-KUMSAL Bölgesi
3-YALI 2 /LADAS BÖLGESİ
4-MADEN/KARACABEY/KARYA
5-CAMİ Bölgesi
6-KARANFİL/GARUFALİES Bölgesi
7-HRİSTOS Bölgesi
8-ÇANKAYA/CAKOMİ Bölgesi
Prinkipo'nun eskiçağ ve Levanten dönemlerinden kalma yer adları:
Paleo Ambelo: Viranbağ
Karidies: Hamidiye camiinin bulunduğu yer.
Mavri Petra: Karataş, Rum mezarlğının olduğu bölge
Milo: Değirmen
Glossa: Dilburnu
Yorguli: Yörükali
Diaskelos: Manastıra çıkan yolun başına verilen isim.Luna Park
Aya Yorgi: Yüce Tepe
Hristos: İsa Tepesi
Cakomo: Çankaya Caddesi
O Vrahos Tis Kalogirias: Rahibe Kayalığı (Maden'de Reşat Nuri Güntekin'in evinin yakınındaki sahilde)
Karie/Karia: Karacabey, Ayios Nikoloaos Manastırının olduğu bölge.
Kamares: Maden'de Çırpıcı Tenis Kortlarının bulunduğu yerdeki Bizans Manastırı kalıntısı
Mademi:Maden
Lada:Maden Caddesinin başı
Garifalia:Dispanser çevresi
Amudia: Kumsal
Platonas:Çınar Meydanı
Lonca: Araba meydanı ve çevresi
Macari: Vapur iskelesi ile saat kulesi arası
Büyükada ve Prens Adaları ile ilgili önemli kaynaklar:
Prens Adaları:Pars Tuğlacı-2 Büyük Cilt
Prens Adaları: Gustave Schlumberger-Çeviri:Haluk Çağlayaner-İletişim yay.
Prinkibo'dan Büyükada'ya:Orhan Türker-Sel Yayıncılık
Büyükada Anıtlar Rehberi: Jack Deleon-Remzi Kitabevi
PLAJLAR
1- Nakibey Plajı : Maden semtinde olup, yürüyerek veya fayton ile gidebilirsiniz.
2- Kumsal Plajı : Kumsal semtindedir ve yürüyerek ya da fayton ile gidebilirsiniz
3- Yörükali/Yorguli Plajı : İskele yanından motorlu tekne seferleri vardır.
4- Prenses Plajı : İskele yanından motorlu tekne seferleri vardır, yürüyerek veya fayton ile de gidebilirsiniz.
Ada'da Kızılçam ormanı dışında görülen ikinci bitki tipi makidir. Maki Türkiye'nin Akdeniz bölgesindeki bitki toplumları içerisinde en karakteristik doğal vejetasyon tipidir. Ada'da oldukça boylu, sekonder tipte oluşmuş maki elemanları görülür. Yerleşim yerlerinde ise pek çok ekzotik bitki türü Ada'ya uyum sağlamış olarak görülür.
İSKELE
Bu bina, Osmanlı Neo-Klasik akımın Büyükadadaki temsilcisidir. Mimarı kesin olarak bilinmemekle birlikte bu uslubun temsilcilerinden olan ve Bostancı ile Moda iskelelerini de yapan Mimar Vedat Tek olduğu tahmin edilmektedir. Yapım tarihi 1914 tür. Çinileri Kütahyalı Mehmed Emin Efendi tarafından yapılmıştır. 1999-2001 yıllarında restorasyon uygulanmıştır.
KÖŞKLER
19.yy sonu ile 20.yy. başlarında yaptırılan ahşap köşkler geleneksel Türk mimarisi ile Batı'dan gelen mimari uslüpların karışımı olarak ortaya çıkmışlardır. Özellikle bizzat geliştiği Belçika, Almanya, Fransa gibi ülkelerde bile az sayıda örneği bulunan Art Nouveau uslubunda çok sayıda ve önemli derecede örnekleri Büyükada'da bulunmaktadır. Bu köşkleri haritada gösterilen Küçük Tur yolunu izleyerek görebilirsiniz.
YETİMHANE
İsa Tepesinde Hristos Manastırının biraz ilerisinde Büyükada'nın en güzel yerlerinden birinde kuruludur. 1898 yılında bir Fransız şirketi tarafından otel olarak inşa edilmiştir. Yapının mimarı Alexandre Vallaurydir.İstanbul'da doğmuş ve yaşamış olan Fransız asıllı bir mimardır. Yetimhane binası 26.000 m2'lik bir alan içinde bulunmaktadır. Yapı araziye kuzey-güney istikametinde yerleşmiş bir konumdadır. Boyu 101 m.dir. Yüksekliği araziye göre 22-24 m. arasında değişmektedir. Yapının özelliği geleneksel Türk konut şemasının ve teknolojisinin farklı boyutta ve işlevde bir yapıya uygulanmasıdır. Çıkmalar, çıkma destekleri, pencereler, çatı Türk mimarisinin bütün özelliklerini taşımaktadır. Bu bina ahşap karkas sistemde bu büyüklükte yapılmış Türkiye'deki, belki de dünyadaki tek yapıdır. Bina otel olarak yapılmasına rağmen devletten izin alınamaması yüzünden çalıştırılamamıştır. Daha sonra bir zengin Rum aile tarafından satın alınarak Patrikhaneye bağışlanmıştır. Parikhane tarafından da yetim Rum çocukları için okul olarak kullanılmıştır. 1970lerin başlarında bina boşaltıldı. Yaklaşık 30 yıldır boş olarak tutulmaktadır.
HAMİDİYE CAMİİ
Ada Camii sokağında, yolun üzerinde kalan bir bahçe içindedir. Mimari açıdan eklektik bir yapıdır. II. Abdülhamidin emri ile 1895 yılında inşa edilmiştir. Kesme küfeki taştan yapılmış olup iki katlıdır. Alt katı o yıllarda henüz okulu olmayan Türk çoçukları için okul olarak yapılmış, sonra okul başka binaya taşınınca, alt kat mescit olarak değerlendirilmiştir. Cami mekânı kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Mihrap ve duvarlar çini taklidi nakışlarla süslüdür. Minaresi kesme küfeki taştan yapılmış olup, tek şerefelidir.
NİZAM CAMİİ
Nizam Cd. No.81 Büyükada adresindedir. 1967 yılında yapılmıştır.
HACI HAVVA ÖZEN CAMİİ
Çarşı içinde Ş.Recep Koç caddesi 26 numaradadır.1986 yılında yapılmıştır.
KUMSAL CAMİİ
Kumsal semtinde Deniz Kulübü Sokağında 22 numaradadır.1985 yılında yapılmıştır.
AYA YORGİ MANASTIRI
Patrikhane kayıtlarına göre inşa tarihi 1751dir. Bu tarihte yapılmış olan küçük kilise, şapel ve dua yeri eski kilise diye bilinir ve iki katlı, kiremit örtülü küçük bir yapıdır. Tepede çan kulesinin hemen arkasındaki kesme taştan yapılmış olan kilise ise yeni Aya Yorgi Kilisesidir ve 1905 de inşa edilmiş, 1909 yılında açılışı yapılmıştır.
RAHİBE KAYASI
Maden mevkiinde Yılmaz Türk Caddesindedir..Reşat Nuri Köşkünün duvarına bitişiktir.
AYA NİKOLA MANASTIRI
Manastır Karacabey Koyunun kuzeye bakan yamacında kuruludur. Bizans döneminde asıl manastır ve kilise deniz kenarında kurulu idi. Zamanla bu manastır yıkılıp denize göçünce XVI. yüzyılda şimdiki yerinde küçük bir kilise olarak yapıldı. 1894deki büyük depremde yıkılan Heybeliada Ruhban Mektebinini yeniden inşa ettiren banker Stefanovik, artan malzeme ile de Aya Nikola manastırını yaptırmıştır. Manastırın depremde denize göçünce çan kulesinin de denizin içinde kaldığını ve bazı geceler denizin içinden çan sesleri geldiği rivayet edilirmiş.
HRİSTOS MANASTIRI
Adanın ikinci yüksek tepesi olan İsa Tepesinde kurulu olan ve aslı belki Bizanslılar dönemine dayanan bu manastır, 1597 yılında Patrik Meletios Pigas tarafından yeniden kurulmuştur. 6 Ağustos yortu günüdür. Bir anlamda bağ bozumunu sembolize etmektedir. O gün gelen ziyaretçilere papaz tarafından (bir zamanlar) üzüm ikram edilirmiş.
AYA DİMİTRİ CEMAAT KİLİSESİ
Adanın Kumsal semtinde, Zağnos Paşa caddesi ile Alaçam sokağının kesiştiği yerde büyük bir bahçe içindedir. Büyük dini bayramlarda ayin burada yapılmaktadır.Ortodoks adalıların müşterek gayret ve katkıları ile inşa edilmiştir. Dış cephede girişin üzerindeki kitabede 1856-1857 tarihi okunmaktadır. Dik dörtgen planlı, üç neflidir.
PANAİİYA KİLİSESİ
Bir kapısı çarşı caddesine, diğer kapısı arabacılar meydanına açılır. Panagiya Kiliseleri Meryem Ana adına yapılır ve üç yortuya atfedilir. Meryem Ananın doğumu (26 Ekim), Meryem Ananın mabede girmesi (21 Kasım), Meryem Ananın ölümü (15 Agustos). Adadaki büyük kilise de Meryem Ananın ölümüne adanmıştır ve bulunduğu yer Adanın eski mezarlık alanıdır.
AYA TODORİ ŞAPELİ
Maden semtinde Yılmaz Türk caddesinde evler arasında, yolun hemen altında, küçük bir şapeldir. Yoldan 17 basamakla inilir. Bunun da eski bir mezarlık kilisesi olduğu tahmin edilmektedir.
PROFİTİS İLİAS MEZARLIK KİLİSESİ
Aya Nikolada Rum Ortodoks mezarlığı içindedir. 1878 yapılmıştır. 4 x 7mt. ölçüsünde dikdörtgen planlı, ahşap basit bir yapıdır.
ERMENİ KATOLİK KİLİSESİ
Anadolu kulübünden Çankaya Meydannına çıkan Mehmetçik sokakta soldadır. 1868 yılında Avrupalı tüccar Andon Apelyan tarafından Meryem Ana adına yaptırlmıştır. Tek açıklıklı dikdörtgen bir hacimden ibaret olup beşik tonoz örtülü, beşik çatılı kiremit örtülüdür.
AYİOS KONTANTİNOS AYAZMASI ( DİL BURNU)
Dil Burnunun kuzeyinde, imp. Konstantinus'a adanmış(324,337) bir tarihsel ayazmadır..Piknik alanından taş ve mermer basamaklarla inilen sahilde, Büyükada Dalyanı'nın karşısında bulunan ayazma Aziz 1. Constantunus'a adanmıştır. Dört duvarla çevrili ve düz damla örtülü bir kayanın altında, üçgen bir hazne içinde toplanan suyun şifalı olduğuna inanılır. Sağ duvarda, adak mumları için oyulmuş bir niş bulunur, girişin karşısında bulunan kabartma haç, zamanla silinmiştir. İkonalar yok edilmiştir.
SAN PACİFİCO LATİN KATOLİK KİLİSESİ
Bahçesi bir taraftan Lâla Hatun sokağına bir taraftan Yeni sokağa bakar. 1885 yılında yapılmıştır. Dikdörtgen planlı tek açıklıklı beşik tonoz örtülü, ahşap beşik çatılıdır. Ortodoks kiliselerinin aksine İkonastasis yoktur. Basit bir narteksi vardır.
MUSEVİ SİNAGOGU (Heset Le Abraham Sinagogu)
Kumsal semtinde olup dikdörtgen planlıdır. Sivri bir kubbesi vardır. 1921 yılında yapılmıştır.
Glossa (Dilburnu)
Büyükada'da Bir köşkün bahçesinde sergilenen PRİNKİPO/Eski çağ buluntuları
Yer isim ve detayları açısından eğitici.
YanıtlaSilDevamını dilerim. Başarılar