AYAZMA/FANOMANİ AYAZMASI -Ayvalık, Kemalpaşa Mahallesi
Ayvalık Kemalpaşa Mahallesinde yine tarihi dokunun yaşadığı bir sokakta eski Prostylos veya biraz da Amphiprostylos tipine benzeyen, görkemli Roma tapınaklarını anımsatan bir Ayazma yapısı var. Girişi ve batı cephesi ilk çağ tapınakları gibi. Sütünları korint uslubunda, akantus başlıklı korint tarzlı sütunları taşıyan üçgen alınlıklı bir çatı ve cephesi görülüyor. Bu üçgen alınlığın uçlarına ve tepesine oturan bitkisel motifli akroterlerin iç kısmında yatay olarak rölyefli motifler bulunuyor. Korint başlıkların üstü ise arşitravla kapatılmış. Dikdörtgen planlı, bazilika düzenini de anımsatmakta. Ayvalık'ın, eski Kydonia balık ve zeytinyağı köyünün sarımsak taşından ustaca inşa edilmiş. Kayıtlara göre yapım yılı 1890. Ayazma içindeki kutsal sudan dolayı Ayazma ya da Fanomani/Fenomen ve bazı kayıtlarda Faneromani ismiyle anılıyor. Efsane ve rivayete göre," Küçük bir kız çocuğu her gece rüyasında Meryem anayı görmektedir.Meryem ana burada kaynaktan fışkıran kaynaktan su içer ve küçük kız çocuğuna da bu sudan içmesini önerir."
Uzun yıllar zeytinyağı fabrikası ve depo olarak kullanıldığını biliyoruz. Bu yüzden eklektik müdahalelerde bulunulmuş.
Uzun yıllar zeytinyağı fabrikası ve depo olarak kullanıldığını biliyoruz. Bu yüzden eklektik müdahalelerde bulunulmuş.
Güneydoğu ve kuzeybatı cepheleri dörder pencereli. Güneydoğudaki kapı sonra iptal edilmiş ve pencereye dönüştürülmüş. Kuzeydoğu duvarına iki kapı eklenerek burdan giriş sağlanmış. Sonraları yapıya bir asma kat eklenmiş.
Çatı beşik çatı ile örtülmüş. Kare formlu bölümlere ayrılmış olan çatıda her kare biçimli bölümün ortalarına çiçek formlu rölyefler konulmuş.
Ayazma'nın müze haline getirilmesi için Kültür Bakanlığı'ndan kamulaştırılarak Ayvalık Belediyesine devir işlemleri yapılmıştır. Restorasyon için Bursa Anıtlar Yüksek Kurulu'ndan izinler alınmış olup, restorasyon, yüzey araştırma ve kazı çalışmaları sürmektedir.
