Bergaz Tepe bu günkü yerleşimlerin yönünden bir bakış.
Bergaz Tepe'nin üstünden (İçinden) Adramyttenos/Edremit Körfezi'ne ve antik liman yönüne bir bakış.
Bergaz Tepe'den Ören Plajı, Antik Liman çevresi ve Edremit Körfezi'ne bakış.
Bergaz Tepe'den Edremit Körfezi (Adramyttenos Kolpos) ve Kaz Dağına (İda) bakış.
Digital öncesi çektiğim bir BERGAZ TEPE fotografı...2004 Temmuz
ADRAMYTTEİON/ÖREN-BERGAZ TEPE
Adramytteion, Burhaniye ilçe sınırları içinde ve kent merkezinin beş kilometre kadar batı uzağındadır. Karınca Deresi/OLLİOS ile çok eski yıllarda kuzey yakınından geçen ama şimdi yatağını değiştirdiğinden dolayı kentten uzaklaşmış olan Havran Çayı/EUENOS arasında ve deniz kenarında kurulmuş bir yerleşmeydi. Tarih sahnesinden çekildikten sonra toprağa gömülmüş ve günümüzde Burhaniye’nin o mevkide ve deniz kenarında bir mahallesi olan Ören yerleşmesi yayılım alanı altında kalmıştır. Kentin kurulduğu tepe önünde adına “Karataş” denilen koyu renkli büyükçe bir kaya kütlesi vardır. Karataş’ın bir zamanlar denizin içinde olduğu bilinmektedir. Günümüzde Karataş ile Ören yükseltisi arası kumla dolmuş durumdadır.
Adramytteion’un üzerine kurulduğu günümüzde Ören Tepe olarak adlandırılan mahallin üç yükseltiden oluştuğu bilinmektedir. Yıllar içinde erozyon ve inşaat faaliyetleri nedeniyle tepeler eski yükseltilerini kaybetmiş durumdadır. Kentin en yüksek kesiminin, akropolünün, halen gösteri alanı olarak kullanılan sahanın arkasında olduğu sanılmaktadır. Kentin üstüne oturduğu tepelerden biri olan BERGAZ TEPE, kayaç yükseltiden oluşmakta ve önünde, günümüze kadar hayli dolmuş durumda olan bir koy bulunmaktadır; bunun önünde de bir zamanlar deniz içinde olan, ama günümüze kadar kara ile arası kumla dolduğundan karaya bitişik gibi duran Karataş yer alır. Ören yerleşmesiyle ilişkili olan diğer bir yükselti Yılanlı Tepe’dir. Yılanlı Tepe, Ören’in hemen arka tarafında, Ören ile Burhaniye kent merkezi arasında, kalan bir yükseltidir. Bir kült merkezi olduğu izlenimini vermektedir.
Üzerinde Adramytteion kentinin kurulmuş olduğu yüksekçe yer, Ören Tepe, dikkatle incelendiğinde, kentin kayalık bir oluşumun üzerinde olduğu görülür. Üzeri toprakla kaplanmış bu kayalık yerin, tarihin en erken çağlarında bir ada gibi olması olasılık içindedir. Yıllar içinde, erozyon nedeniyle, çevresi yavaş yavaş dolmaya başlayınca, önce yarımada biçimini almış olmalıdır. Yarımadanın iki yanı derelerin getirdiği aluvyonlarla zaman içinde dolduğundan, şimdiki görüntüye ulaşır. Bir zamanlar karadan 50 m uzakta, deniz içinde olduğu bildirilen Karataş, erozyon nedeniyle, günümüzde plaj kumlarının içinde kalmıştır.
ADRAMYTTEİON/ÖREN yerleşmesi sınırları içinde kalan BERGAZ TEPE ve çevresi için ilginç çağrışımlar yapmaktadır. Leleg Şefi Pedas'ın Kenti PEDASOS'un kayalar üzerinde bulunduğunu belirtmesi, bölgenin erken ve günümüzden farklı kıyı oluşumu göze alındığında ilgi çekici bir nitelik kazanmaktadır.
Önemli bir limanı ve deniz üssü olduğu bilinen ADRAMYTTEİON Kenti'nin liman kalıntılarına günümüzde de rastlanmakta olup, BERGAZ TEPE olarak bilinen kayaç yükselti önündeki dolmuş koy ve bu koyun batısına gelen alanlarda bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu kesimdeki kumsalın önünde halen bazı liman ile ilintili olabilecek izlere rastlanması da bu durumu kanıtlamaktadır. BERGAZ TEPE önemli bir sit alanı olarak ön plana çıkarken, çevresinde bulunan keramik verilerinin bolluğuyla da dikkati çekmiştir. Bu kesimde rastlanan keramik buluntuları Ören üzerinde bulunanların en erkenleri olarak dikkati çekerken, kayalık oluşumuyla anılan en erken yerleşme aşamasına da işaret eder gibidir.
Ayrıca Bergaz ismi de ço ilginç Anadolu dillerinden gelen BERG, BERK kök sözcüğü Burç, hisar , uçanlamlarında. Bu kök sözcüğünden çok kent ve yerleşim var Anadolu'da, BERGAMA/PERGAMON, PERGE/PARGA, BARGYLİON, PYRGOS, BERGASA gibi...
KAYNAK: Tarihin ışığında Burhaniye, Burhaniye'nin Tarihçesi ve kültür mirası, Prof. Dr. ENGİN BEKSAÇ- ŞULE NURENGİN BEKSAÇ, M.A-Trakya Üniversitesi-Balıkesir Valiliği, İl Kültür Turizm Müdürlüğü'nce hazırlanmış , Balıkesir İl Özel İdaresi'nce bastırılmıştır.
Balıkesir ili Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Edremit ve Havran ilçelerinde Pre- Ve Protohistorik Yerleşmeler Yüzey Araştırması 1999, 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı. Ankara 2001, S113,122, Adramytteion ve Adramytteion kazısı, Burhaniye, 2001-Prof. Dr. ENGİN BEKSAÇ
Körfezdeki ışık Burhaniye: CELAL TUNA-Burhaniye Belediyesi Kültür Yayını.
Tarihinde Edremit Şehri:T.H BALCIOĞLU-1937
