Euromos ismine baktığımızda aklımıza sanki "euro"gibi sanki eski "avrupa, evropa" yı çağrıştıran bir ses sözcük kökü gelse de durum hiç de böyle değil.
Bilge UMAR konuyla ilgili KARİA kitabında bize şu bilgileri vermekte; "Kentin eski Hellen ağzındaki son çarpıtılma aşamasında Euromos'a dönen adı, daha eski yazıtlarda KYROMOS/HYROMOS olarak geçmekte. Dikkat edilirse burada bir çeviri görülür. Çünkü Anadolu'lu Tunç çağı halkı olan Luvi dilinde ve ardılı dillerde, (Karia dilinde de)EU öntakısı gibi "iyi, güzel, kutlu, kutsal" anlamlarına gelen öntakı, KU(VA)idi; bunun SU(VA)diye bir biçimi de vardı; örneğin Milas yanındaki SODRA dağının adındaki SO işte budur; SU(VA)-ADRA,kutsal - Koca (Ana Tanrıçanın Erkeği karş; Bergama ve Burhaniye yakınındaki dağın adını hatırlarsak MADRA ani MA-ADRA, Ma'nın kocası)
Dolayısıyle;KU ön takısının yerine Büyük İskenderin Anadolu topraklarına girdiği Hellenleşme döneminde, eu ön takısının konması gerçekte bir çeviri olmuştur. KYROMOS'un aslı kanımca (KU(VA)-(U)RA -(U)MA, yani Yüce Kutsalın Halkı (Yani Ana Tanrıça Halkı)ögelerinden türetilmiş KURAMA idi; zaten Kapadokya'da bir ilkçağ kenti KORAMA'nın varlığını bilmekteyiz. Bu hepimizin bildiği GÖREME yani peri bacalarıyla meşhur Ürgüp'teki kentin ismiyle adeta adaş ". Halkımız bu muhteşem tapınağın bulunduğu bu yere "AYAKLI "ismini uygun bulmuş. MYLASA/MİLAS'ın kuzeybatısında, MİLET'e (MİLAVANDA) doğru uzanan karayolu üzerindeki en dikkat çekici yerleşme yeri Plinius'un EUROME dediği EUROMOS'tur.İ.Ö8. yüzyıldan beri çeşitli yerleşmelere sahip olan kent İ.Ö 5.yüzyılın ortasında Attika Delos birliğine HYROMOS ya da KYROMOS adıyla üyeydi.İ.Ö 3.-2.yüzyıllarda bir surla kuşatılan kentten günümüze kalmış en etkileyici yapı, 2. yüzyılda İmparator Hadrianus döneminde kentin baş tanrısı Zeus adına inşa edilmiş Tapınaktır . Anadolu'nun en iyi korunmuş tapınaklarından olan Korint düzenindeki yapı 6X11 sütünlu peripteros planı dediğimiz tiptedir. Her sütun ayrı bir kişi tarafından yaptırılıp diktirilmiştir ki, üzerlerinde kare biçimli çerçeveler içindeki yazıtlarda yaptırtan kişilerin adları yazılıdır. Aşağıdaki son iki fotoğrafta EUROMOS tiyatro yapısının basamaklarından oluşan kalıntılar da görülmekte...
Euromos Zeus tapınağında ASSOS kazı başkanı geçen yıllarda yitirdiğimiz Prof.Dr.Ümit SERDAROĞLU'nun çok büyük emekleri vardı. EUROMOS çok gizemli, sağlam, Anadoludaki benzerlerinden çok daha estetik görünümlü bir Zeus tapınağına sahip. Böylesi harika kültür değerlerimiz duyarsızlık ve bakımsızlık içinde tahrip olmakta, define aradıklarını zannedenlerce talan edilmektedir.
EUROMOS ZEUS TAPINAĞI da kırgın ve daha çok ilgi, bakım istiyor.........
KAYNAKLAR:
KARİA-Sayfa:32-33 Euromos -Prof.Dr.Bilge UMAR- İnkilap yayınları...
Eskiçağda Menderesin ötesi- George BEAN- Arion yayınları
Anadolu'nun Tarihsel Coğrafyası - Prof.Dr.Veli SEVİN- Türk Tarih Kurumu yayınlar
