Mimari Evreler: 4. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar Bizans imparatorlarının yaşadıkları Büyük Saray, 10. yüzyıl sonuna kadar sürekli ilavelerle genişletilmiş bir komplekstir. Yapının mimari tarihini anlayabileceğimiz yeterli arkeolojik veriden yoksun olmamıza karşın, sarayın ilk yapılarının 4. yüzyılda I. Constantinus tarafından inşa ettirilen Daphne, Magnaura ve Khalke kısımları oldukları bilinmektedir. 532 yılında Hipodrom'da başlayan Nika İsyanı sırasında büyük zarar gören bu yapılar, I. Iustinianos tarafından yeniden yaptırılmış ve bugün Çatladıkapı yakınındaki Boukaleon Sarayı da Büyük Saray sınırları içine alnmıştır [Eyice 1988b:4]. Altıncı yüzyıl sonlarında Khrysotriklinos, 7. yüzyıl başlarında Khrysotriklinos'u Hipodroma bağlayan Triklinos, 9. yüzyıl ortalarında Khrysotriklinos'u Daphne sarayına bağlayan Sigma, Trikonkhos, Kamilas, Mousikos, Margarites, Karianos, Mysterion, Pykstes ve Eros adındaki kısımlar eklenmiştir. 9. yüzyıl sonlarında ise büyük terasın dibine Nea ismiyle anılan theotokos kilisesi yapılmıştır. 10. yüzyıl süresince Khalke çeşitli onarımlar görmüştür [Eyice 1988b:4]. 11. yüzyılda yapı hemen hemen boşaltılmışsa da, bazı resmi kabul ve törenler için kullanımaya devam etmiştir [Jobst et al. 1997:21]. 1204-1261 Latin İşgali sırasında Büyük Saray tamamen harabeye dönmüştür. Sarayın 1420'de kullanılamayacak kadar harap olduğu bilinmektedir [Eyice 1988b:4]. Osmanlı Dönemi'nde bu alan bir süre boş kalmış, daha sonra binalarla örtülmeye başlamıştır. 17. yüzyıl başlarında Daphne ve Kathisma kısımlarının bulunduğu yere Sultanahmet Camisi yapılmıştır [Jobst et al. 1997:22].Büyük Saray, gösterişli avlulu yapılar, taht ve kabul salonları, kilise ve şapeller, bahçeler, kitaplıklar, toplantı binaları, hamamlar, stadyumlar ve oyun alanları, muhafız kışlaları gibi yapılardan oluşan büyük bir yapılar kompleksi biçimindeydi. Kompleksin restitüsyonu için yapılan öneriler esas olarak Konstantinos Porphyrogennetos'un yazdığı ve Bizans sarayındaki törenleri anlattığı Törenler Kitabı'na dayanmaktadır [Jobst et al. 1997, res. 3; Porphyrogénete 1935-40]. A. Vogt ile S. Miranda'nın önerileri daha fazla kabul görmüştür [Eyice 1988b:res. 11b,13]. Arazi topografik özelliklerinden dolayı teraslar ve tonozlu taşıyıcılarla şekillendiğinden, yapılar bu sistem üzerinde yükselmekteydi. Sarayın Augusteion Meydanı yönündeki ana girişi olan Khalke kubbeli bir yapıydı [Mango 1959; Eyice 1988b:7]. Magnaura denen tören salonu bazilikal planlıydı [Freely-Çakmak 2005:127]. Bu yapıların güney doğusunda, Khalke'den bronz kanatlı bir kapıdan geçilen Skholai, yani saray muhafızlarının koğuşu vardı. Kendi içinde bir kompleks olan Daphne Sarayı, Büyük Saray'ın birçok dairesi ile bağlantılı bir çekirdek oluşturuyordu ve bugünkü Sultanahmet Camii'nin yerinde bulunmaktaydı [Eyice 1988b:8-9]. Bu kısımda Hipodrom'a bitişik olarak da, imparator locasına açılan Kathisma Sarayı bulunuyordu. Bunun hemen altında, sarayın taht odası ve tören mekanı olan Khrysotriklinos (altın hol) sekizgen planlı ve kubbeliydi [Freely-Çakmak 2005:127].
Büyük Saray Listesi
1-MİLİON
2-AUGUSTAİON
3-JUSTİNİAN'IN SENATOSU
4-AYA SOFYA
5-SAMPSON HASTANESİ (Değerli Bizans Uzmanı FERİDUN ÖZGÜMÜŞ son araştırmalarıyla burasının Psikoposluk Sarayı olduğunu belirtiyor.)
6-AYA İRİNİ
7-MAGNAURA
8-CHALKE
9- DİİPİON'DAKİ ST. JOHN
10-ZEUXİPPUS
11-CANDİDATES
12-AHIRLAR
13-SCHOLAİ
14-SAKELLE
15-EXKOUBİTA
16- ST. APOSTLES
17-OATON/TRULLOS
18- MAMBOURY A- İMPARATORLUK KORİDORLARI
19-ANTİOCHUS SARAYI
20-CARCERES
21-DELPHAX/TRİBUNAL
22-CONSİSTORİUM
23-PALAİA CHARAGE
24-SCHOLAİ
25-MAMBOURY B
26-ST. CHRİSTİNA ŞAPELİ
28- TANRİ KİLİSESİ
29-HİPODROM
30-19 AKKOUBİTA
31-ONOPUS-CHRYSOCHEİR
32-AUGUSTEUS
33- MAMBOURY DA- İMPARATORLUK KORİDORLARI
34- OCTAGON-İMPARATORLUK DAİRELERİ
35-ST. STEPHEN
36- DAPHNE AVLUSU
37-TANRININ ANNESİ (THEOTOKOS)
38-ST. TRİNİTY
39-HAÇ KİLİSESİ
40-İMPARATORLUK KORİDORLARI
41- KAPALI HİPODROM
42- MOZAİK REVAKLI AVLU
43-MARGARİTES (İNCİ)
44- KARİNOS'TAKİ YATAK ODASI
45-APSİS'Lİ SALON/KARİANOS
46-ARCHANGEL MİCHAEL
47-KENTENARİON
48- JUSTİNİANOS
49-APSİS
50- SİGMA'NIN YANINDA ST. JOHN
51-SİGMA-TRİCONCH
52-EROS
53- NEA EKKLESİA
54- MESOKEPİON
55- TZYKANİSERİON
56- HAZİNE DAİRESİ
57-OİKONOMEİON
58- YEŞİLLERİN TÖRE AVLUSU (PHİALE'Sİ)
59-HAMAM
60-LAUSİAKOS
61-40 ŞEHİTLER GALERİSİ
62-THEOTOKOS ŞAPELİ
63, 64 - PİRAMİT BİÇİMLİ KONUTLAR
65- AETOS
66-İLAHİYATÇI ST. JOHN
67- NİCEPHORUS PHOCAS SURU
68- KANİOURGİON
69-ST. PAUL
70- PENTAKOUBİKOULON
71- MOUCHROUTAS
72- ST. ANNE
73-MOUSİKOS
74- İMPARATORİÇE'NİN GİYSİ ODASI
75- HAREMAĞA'SININ ODASI
76- KAMİLAS
77- ST. BARBARA
78-PORPHYRA
79- CHRYSOTRİKLİNOS
80-PHAROS
81-ST. DEMETRİOS
82- THEOTOKOS OF THE PHAROS
83- ST. ELİJAH
84- BASİL HAMAMI
85- BOUKOLEON SARAYI
86- İMPARATORLUK DAİRELERİ
87- BAZİLİKA SARNICI /YEREBATAN SARAYI
88-CHALKOPRATEİA
89- MESE
90- BİNBİRDİREK SARNICI/PHİLOXENUS SARNICI?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder