Bursa/Miletopolis Antik kenti/Melde Bayırı-1

Prof.Dr. Bilge UMAR Miletopolis ismiyle ilgili şu tesbiti yapmakta.."Miletopolis ismi Luvi dilinden gelmiş ve Hellen diline uydurulmuştur. Melde bayırı ismi de bu gerçeği göstermektedir. Kentin adına bakılarak, Miletoslularca kurulmuş olduğu var sayılıyor. Oysa yörede İÖ.1.Binyılda bir MİLADA halkının yaşadığını bilmekteyiz.; bunların kentinin adı,geç dönemde, Miletopolis olmuştur. Halbuki kentin MİLETOS ile hiçbir ilgisi yoktu.Ve halk adı MİLADA adı MİLETO 'ya dönmüştü. MİLAVANDA/MİLADA adı hitit belgelerinde böyle geçer ki Luvi dilinde "MİLA'LI" Anatanrıça tapınağına giden yolu olan anlamına gelmektedir. "Miletopolis bir MYSİA bölgesi kentidir tıpkı BERGAMAve KYZİKOS gibi. Miletopolis yakınlarındaki APOLYOND gölü o çağlarda Miletopolise kadar uzanıyordu. Yani MİLETOPOLİS de bir göl kıyısındaydı.
Miletopolis'in kuruluşu ile ilgili bilgiler çok sınırlıdır. Burada küçük çapta bir kurtarma kazısı yapılmış, ortaya çıkan mimari parçalar ile tunç bir Apollon heykeli, Bursa Arkeoloji Müzesine götürülmüştür.
M.Ö.I.yüzyılda burada Milada isimli bir topluluk yaşıyordu. Miletopolis'in tarihte ilk kez ismi M.Ö.100de duyulmuştur. M.Ö.85'de Romalı komutan Caius Flavius Fimbria, Pontus devleti kralı Mithradates'i Rhyndakos çayı (Mustafakemalpaşa çayı) kıyısında yenmiştir.
M.Ö.400den sonra adına sikke bastırmış, M.S.300de Kyzikos başpiskoposluğuna bağlı bir piskoposluk merkezi olmuştur. Buradaki kalıntılara 1975 yılında Bursa İzmir karayolunun o yöreden geçen bölümünün kazı çalışmaları yürütülürken , Hadrianus döneminde yapılmış bir tapınağın kalıntılarının meydana çıkmasıyla ulaşılmış ve hemen Bursa müzesi arkeologlarınca orada arkeolojik kazıya girişilmişti.
Günümüze , Ortaçağ sur kalıntıları, Roma çağına ait mimari parçalar ve keramikler ve işlenmiş taşlar ve çok önemli mezar stelleri ele geçmiştir. Miletopolis antik kentinde çok ciddi bir arkeolojik yüzey araştırması ve kazı ile çok önemli buluntulara ulaşılacağı ortadadır.
Kaynaklar:
Miletopolis kökenli (figürlü) mezar stelleri ve adak levhaları-Mustafa ŞAHİN-TTKyay,
Mysia-Bilge UMAR-İnkilab yay.
İşte MİLETOPOLİS kalıntılarının melde bayırında 70li yıllarda çekilmiş üç fotoğrafı.İşlenmiş mimari ögelerden burada çok önemli bir antik kentin olduğunu anlayabiliriz.

Antalya/Lara/Magydos'ta eskiçağ izleri

LARA/KARPUZKALDIRAN/MAGYDOS Liman kalıntıları;.
LARA'nın ilkçağlardaki,ortaçağdaki konumu üzerine biraz daha bilgi araştırdım onu da paylaşmak istedim.
George BEAN; LARA ile ilgili şu bilgileri veriyor;
"Genellikle Magydos,Antalya kent merkezinin 8km. batısındaki LARA'da ,plaj ile askeri bölge arasında bulunan ören yeri ile bağdaştırılır.Şimdiki durumda ,ören yerinin bir bölümünü küçük bir nato üssü kaplamaktadır.İlk göze çarpan ,yaklaşık 228 m. uzunluk ve genişlikteki yapay limandır.Batıda antik mendireğin bir parçası,su düzlemini aşmakta,sonra bir süre su altında devam edip,bir noktada yeniden ortaya çıkmaktadır.Liman girişi bu noktanın hemen batısındadır.Kıyıda ise antik yapılara ait çeşitli kalıntılara rastlanır.
Bunlar geç dönem yapılarıdır.
İçlerindeki en ilginci 6.1 m.yükseklikte korunagelen ve elinizdeki kitabın kaleme alındığı günlerde bir Türk ailesini barındıran hamamdır.Onun aşağısında şifalı olduğuna inanılan bir kaynak vardır.Sahilde yan yana sıralanan yapılar,belki dükkan ya da işlik niteliği taşımıştır.Arkadaki hafif eğimli yamaçta açık kanalıyla bir su kemeri uzanır.Olasılıkla su 1.5 km. kadar batıdaki bir yar üzerinden harika bir çavlanla denize dökülen Düdensu'dan getirilmiştir.Çeşitli formlarda bloklar ve sütun tamburları yamaca yayılmıştır.Söz konusu ören yerinin Magydos ile bağdaştırılması kanımca uygundur.Oldukça büyük boyuttaki yapay liman,yerleşmeyi ATTALEİA'DAN(ANTALYA)erken bir döneme tarihlememizi sağlayan güvenilir bir veridir.Attaleia limanının kuruluşundan sonra.ona bu derece yakın bir yenisinin yapılması olası değildir.Ayrıca antik coğrafyacılar Magydos'u Katarrhaktes ırmağı ile birlikte anarlar.Bu ırmak ise Düdensu'nun ta kendisidir.Henüz yayınlanmamış bir sikkeden ,Magydos'un en geç İ.Ö 100 yılında kent stütüsü taşıdığı öğrenilmektedir.Ancak ören yeri bu kadar erken bir tarihe ait buluntu vermez.Gerçi Lara'daki kalıntılar arasında Magydos tanımlamasını doğrulayacak bir yazıt veya sikkeye rastlanmamıştır,ama kıyılarda daha uygun bir seçenek sunacak ikinci bir ören yeri de yoktur.".
KAYNAK:Eskiçağda Güney Kıyılar-George BEAN -Çeviri:İnci DELEMEN-Sedef ÇOKAY-Arion yayınları
George Bean; 60lı yıllarda Anadolu antik kentlerini araştırmıştır. İstanbul Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışmıştır, Anadolu insanı ona BİN Bey diye hitap edermiş.
Lara ile son bilgiyi de Prof.Veli SEVİN'den alıyoruz.
Attaleia'nın hemen güneydoğusunda ,Kattarrektes suyunun denize döküldüğü yerin yakınlarındaki
(LARA/KARPUZKALDIRAN/MAGYDOS))ise Olbia gibi erken dönemlerde kurulmuş olmalıydı.İÖ2.yüzyılın ortalarında Attaleia'nın ortaya çıkışıyla birlikte sönükleşmekle birlikte ,İmparator Neron(54-68)döneminde sikke basmaya başladığı ve yeniden liman kenti durumuna geldiği bilinir.Hristiyanlık döneminde PERGE metropolitliğine bağlı bir psikoposluk merkeziydi.
KAYNAK:Anadolu'nun Tarihsel Coğrafyası 1 -Prof.Dr.Veli SEVİN-Türk Tarih Kurumu Yayınları-2001
İşte LARA'nın ilkçağlardaki bulunabilen verilerle küçük öyküsü.Ama daha eski yani Hitit Kayıtlarındaki Tarhuntassa kentlerinden birisi de bu LARİİA olmasın?Pamphylia antik bölgesinin bir bölümü İÖ 2. binyılın ikinci yarısında TARHUNTASSA adını taşıyordu.
KAYNAK:İSTASYON SANAT AKADEMİSİ-Alan Çalışması 2005-Antalya -Alanya
Hazırlayanlar:Öğretim Görevlileri:Hülya DÜZENLİ,Cenk BEYHAN,Meltem YURDAY,Erkmen SENAN


Lara Kumsalının adının Tunç çağı ve Hititler çağdaşı halkı olan Luvi'lerin dilinde "KUM"anlamına geldiğini öğreniyoruz.
KAYNAK:Türkiye'deki Tarihsel adlar-Prf.Bilge UMAR-İnkilap yay.
İkinci KAYNAK:Antik Anadolu Coğrafyası-Strabon-Arkeoloji ve sanat yay.
Ancak bu saptamayı güçlendiren en önemli örnek,Antik anadolu coğrafyası,Geoghraphica'nın yazarı Amasya'lı STRABON bu adla yani LARİSSA isimli kentlerin ortak topoğrafik özelliğiyle ilgili açıklamayı yapıyor.
Diyor ki;...
"Larissa'larla ilgili ortak bir özellik vardır.Toprakları nehirlerin getirdiği alüvyonlarla oluşmuştur".İşte o nedenle kentlerin adı Luvi dilinde LAR(A)ASSA ögelerinden türetilmiştir ve KUM Kenti anlamındadır.
Antalya'nın yanıbaşında Akdenizin kıyısında bulunan Lara'nın adı da işte böylece bugünkü ismini yıllardan beri taşıyan özbeöz Anadolu kökenli.Anadolu'daki birçok yer isminde olduğu gibi çağlardır LARA adı yaşıyor,yaşayacak.
Yeri gelmişken LARA'nın adaşı olan bazı yerleşimlerini de belirtelim.
Laranda(Karaman)Larissa(Menemen Buruncuk ayrıca Anadolu'da,Kapadokya'da ve tüm Ege'debirçok Larissa vardır ve hepsi de kum yerleşimi özelliği taşımaktadır)),Lariia(Hitit belgelerinde anılan ama yeri saptanamayan bir Kum kenti),Larymna(Marmaris Bozburun yarımadasındaki bir Karia kenti)