İzmir İli, Bergama İlçesi sınırları içinde, Bergama-İvrindi karayolunun 18. km'sinde, Bergama'nın kuzeydoğusunda, Yortanlı Barajı gölet alanının tam ortasında, Paşa Ilıcası Mevkii’nde yer almaktadır. 1998 yılından bu yana da Paşa Ilıcası merkez olmak üzere baraj gölet alanı içinde kalan alanda kurtarma kazı çalışmaları devam etmektedir.
Baraj Gövdesi ve çevre ile bağlantısını sağlayacak yol yapım çalışmaları devam etmektedir. Proje aynen uygulandığı takdirde, baraja su toplanmaya başlandığı gün Allianoi tamamen su altında kalacaktır. Yağış rejimi ve bitki örtüsü ile bağlantılı olarak yaklaşık 40-60 yıl arasında ömrü olduğu düşünülen barajın gölet alanında bu süre zarfında alüvyon birikecek. Ve Allianoi yaklaşık 12- 15 m.’lik alüvyon dolgu altında kalacaktır.
Antik yazarlardan P.Aelius Aristides’in Hieroi Logoi adlı eserinde (III.1 ) Allianoi anılmaktadır. Bu antik kaynak haricinde henüz, antik yazarlarda veya epigrafik buluntularda, Allianoi hakkında başka bilgiye ulaşılamamıştır.
Prehistorik Dönem: Allianoi’un batısında orman arazisinde yapılan kazı çalışmaları sırasında, ETÇ II’ye ait bir adet Yortan kabı ele geçmiştir. Çakmak Tepe eteklerinde ise çok sayıda çakmak taşı eser saptanmıştır. Bunun haricinde dolgu toprak içerisinden iki adet taş balta ele geçmiştir. Tüm bunlara dayanılarak Allianoi ve yakın çevresinde prehistorik bir yerleşim olduğu düşünülmektedir.
Helenistik Dönem: Bu dönemde sıcak sudan dolayı küçük bir termal merkezi olduğu sanılmaktadır. Sıcak sudan bu dönemden itibaren yararlanılıyordu. Helenistik Çağ’a ait sadece birkaç arkeolojik ve nümizmatik eser ele geçmiş olmasına rağmen Allianoi merkez yerleşiminde Helenistik mimariye rastlanılmamıştır.
Roma Dönemi: Allianoi’da, Roma İmparatorluk Dönemi’nde (İ.S. II. yüzyıl) kült merkezinde, Anadolu’nun pek çok merkezinde ve Pergamon’daki Asklepieionda olduğu gibi büyük bir bayındırlık faaliyeti yaşanmıştır. Kült merkezinde mevcut binaların büyük bir kısmı bu döneme aittir. Ilıcanın yanı sıra, köprüler, caddeler, sokaklar, insulalar, geçiş yapısı, propylon, ve nympheum bu dönemde planlanır.
Bizans Dönemi: Allianoi’da yoğun yerleşimin görüldüğü dönemdir. Ancak Pergamon’da olduğu gibi sosyo-ekonomik açıdan son derece zayıf bir dönem yaşanmıştır. Kült merkezinde yaşamaya başlayan Bizanslılar, Roma Çağı’na ait heykeltıraşlık eserlerini ve mimarlık kalıntılarını tahrip edip,devşirme malzeme olarak kullanmaya başlamışlardır. Roma Çağı’na ait, stoaların ve ana caddelerin tabanları kullanılmak suretiyle, yeni basit mekanlar yapılmıştır. Allianoi’un en önemli yapısı olan ılıcanın ve nympheumlar da ihtiyaçlara uygun küçük değişiklikler yapılarak kullanılmaya devam etmiştir. Bazilikal planda büyük bir kilise inşa edilmiştir. Yerleşmenin içinde ve yakın çevresinde de şapeller yapılmış, ayrıca bu dönemde metal, seramik ve cam atölyelerini kurulmuştur.
Osmanlı Dönemi: Osmanlı döneminde Paşa Ilıcası, Aydın Salnameleri’nde geçmektedir. Ancak yoğun bir şekilde kullanılmamıştır. Çünkü kazılar sırasında Osmanlı dönemine ait birkaç sikkenin dışında iz yoktur. 20. yy’ın başında bölge Kaymakamı Kemal Bey tarafından Ilıca ele alınmış ve büyük havuzun bulunduğu yerin kısmen yeniden kullanıma açılmasını sağlamıştır. Ancak ılıcanın batısında Roma köprüsünün, Osmanlı döneminden 1979 yılına kadar Bergama-İvrindi arasında kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Günümüz: 20. yüzyılın başında kısmen temizlenmiş ancak sonra yeniden gelen sel nedeniyle, 1950’li yıllara kadar atık durumda, ılıcanın olduğu kısım, atıl durumda kullanıldığı anlaşılıyor. 1992 yılında, Bölge Karayolları Müdürlüğü tarafından mevcut ve hallen kullanılan Roma Köprüsü, kurul kararı olmaksızın ihale ile kısmen deforme edilerek yeni bir köprü inşa edilmiştir. Aynı yıl Ilıcanın restorasyonu İzmir Valisi tarafından İl Özel İdaresi aracılığı ile ihaleye verilmiştir. Bir yıl süren restorasyon işlemleri sırasında yine kurul kararı olmaksızın ılıcanın içi deforme edilerek üzerine modern bir bina yapılmıştır. Bu tarihten itibaren işletmeye verilmiştir, Şubat 1998’de yaşanan ağır bir sel taşkını ile tesis yeniden kullanılamaz duruma getirmiştir. Çayın güneyinde ise özel şahıslara ait olan arazide tarım yapılmıştır. Bu onarımlarda ilave edilen modern binaların büyük bir bölümü 2003 yılı çalışmaları sırasında kaldırılmış ve antik ılıca mekanları ortaya çıkarılmaya başlanmıştır.
Daha Ayrıntı Bilgi İçin Allianoi Hakkında Kaynakça:
MÜLLER, H., "Allianoi. Zur Identifizierung eines antiken Kurbades im Hinterland von
Pergamon ", IstMitt 54, 2004; 215-225.
YARAŞ, A. "Bergama'da İkinci Antik Sağlık Merkezi: Allianoi", Aylık Kültür, Sanat ve
Mimarlık Dergisi Yapı 217, 1999, Aralık; 35-37.
YARAŞ, A., "1998 Yortanlı Barajı Kurtarma Kazısı", Bergama Belleten 9, 1999 :44-49.
YARAŞ, A. "Yortanlı (Bergama) Baraj Havzasındaki Tarihsel Miras", Zeugma Yalnız Değil !
Türkiye'de Barajlar ve Kültürel Miras, İstanbul, 2000; 109-115.
YARAŞ, A. "1998-1999 Yortanlı Barajı Kurtarma Kazısı", XI. Müze Çalışmaları ve Kurtarma
Kazıları Sempozyumu (24-26.04.2000 Denizli) Ankara, 2000; 105-118.
YARAŞ, A. "Su ile Gelen Sağlık, Su İçinde Yok Olan Kültür! Allianoi", Toplumsal Tarih 85,
Ocak, 2001; 26-29.
YARAŞ, A., "Tanrıçanın Hüznü Allianoi", Atlas 97, Nisan 2001; 48-66.
YARAŞ, A. "2000 Yılı Allianoi Kazısı", XXIII. Kazı Sonuçları Toplantısı (KST), (25-30
Mayıs 2001 Ankara), 2002, I. Cilt; 463-478.
YARAŞ, A., "Allianoi" Arkeoatlas I , 2002; 148-149.
YARAŞ, A. "İzmir’de Yeni Bir Ören Yeri: Allianoi", İzmir Kent Kültürü Dergisi, Şubat,
Sayı 5, 2002; 165-170.
YARAŞ, A. "2001 Allianoi Kazısı", XXIV. KST, (27-30 Mayıs 2002 Ankara), 2003; 373-384.
YARAŞ, A., Bakırçay Havzasında Asklepios Kültü ve Paşa Ilıcası (Allianoi ?) Kült Merkezi
/ Sağlık Ocağı, (İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü yayınlanmamış Doktora Tezi), 2002.
YARAŞ, A. "Allianoi Geç Antik Çağ Seramik Fırınları", Uluslararası Eskişehir Pişmiş
Toprak Sempozyumu 3, (16-30 Haziran 2003 Eskişehir), 2003; 404-410.
YARAŞ, A. "2002 Yılı Allianoi Kazısı", XXV. KST, (26-31 Mayıs 2003 Ankara), 2. Cilt, 2004;
217-228.
YARAŞ, A. "Allianoi Nymphesi", 60.Yaşında Fahri Işık’a Armağan Anadolu’da Doğdu,
Festschrift für Fahri Işık zum 60. Geburstag, İstanbul, 2004; 803-815.
YARAŞ, A. "Allianoi", Dergi, TÜRSAB 245, Ağustos 2004, 22-28.
YARAŞ, A., "Die Koca Koru Tepe-Nekropole-Nekropole bei Bergama", IstMitt. 54, 2004;
227- 235
YARAŞ, A., "Das Projekt der Rettungsausgrabung von Allianoi", Historisch-Archaeologicher
Freundeskries e.V. Rundbrief 2004 ; 37-43
YARAŞ, A., "Allianoi Kurtarma Kazısı-2004", Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler,
Ocak 2005, sayı 19 ; 17-18
YARAŞ, A., - BAYKAN, D., "2003 Yılı Allianoi Kazısı", XXVI. KST, (26-31 Mayıs 2004
Konya), II. Cilt, 2005, 51-62.
YARAŞ, A., "Allianoi: Chronique des Fouilles de 2004", Anatolia, Antiqua XIII (2005), 365-
370.
YARAŞ, A. "Barajlardaki Kurtarma Kazıları ve Allianoi İkilemi", Arkeoloji ve Sanat Dergisi
119, 2005, 134-137.
YARAŞ, A. "Allianoi", İlgi, Yaz 2005, sayı 110, 12-19.
YARAŞ, A. “Türkiye’de Kurtarma Kazılarına Bir Örnek; Allianoi” İdol Arkeoloji ve
Arkeologlar Derneği Dergisi , Nisan-Mayıs-Haziran 25, 5-7.
YARAŞ, A., "Allianoi Bergama’nın Turizm Geleceği’dir", İzmir Ticaret Borsası Dergisi, 2005
Güz , Sayı 52, s. 25-29.
YARAŞ, A., “Allianoi” TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi 8, 196-199.
YARAŞ, A., "Die Therme Allianoi", AA 2004, 2005 ; 71-74.
YARAŞ, A., “Baraj Allianoi’yi Yutacak!...” Toplumsal Tarih 135, 2005, 12-13.
YARAŞ, A., “Koruma(ma) Politikasında Allianoi” Mimarlık Kültür ve Sanat Dergisi Yapı
286, 2005, 38-39.
YARAŞ, A., "Allianoi", Byzas3, 2006 ; 19-36.
YARAŞ, A., "Allianoi: Chronique des Fouilles de 2005", Anatolia Antiqua, Eski Anadolu
XIV, 2006 ; 363-367.
YARAŞ, A.,"2004 Yılı Allianoi Kazısı", XXVII. KST, (30 Mayıs -3 Haziran 2005 Antalya), II.
Cilt, 2006 ; 297-310.
YARAŞ, A., "Allianoi Yok Oluyor", Da Diyalog Avrasya 20, 2006 ; 68-72.
YARAŞ, A., "Son Buluntuların Işığında : Allianoi", IX. Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildirileri,
2006; 83-94.
YARAŞ, A.,"Allianoi Kazısı ve Son Gelişmeler", Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler,
Mayıs 22, 2006; 21-23.
YARAŞ, A., "Batı Anadolu’da Yeni Bir Tıp Merkezi, Allianoi", 31. Uluslar arası Grup
Psikoterapileri Kongresi, (31 Mayıs-03 Haziran 2006)Türkiye Grup
Psikoterapileri Derneği Yayını : 11, 2006; 13-20.
YARAŞ, A., "Wasser in der Heiltherme von Allianoi", Cura Aquarum in Ephesos XII
Babasech Supplement 12, ÖAI Sonderschriften 42,Vol.2, 2006; 453-462.
YARAŞ, A., "Allianoi", Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, (Baskıda).
YARAŞ, A.- ERTEN, E., "Allianoi und Zwei Neue Inschriften über dem Kült von Asklepios",
Asia Minor Stadien, (Baskıda).
YARAŞ, A., "2005 Yılı Allianoi Kazısı", XXVIII. KST (29 Mayıs-3 Haziran 2006 Çanakkale)
(Baskıda).
BAŞGELEN, N., "Allianoi’un Kaderi Bilim Kurulu’nun Gündeminde, Koruma ve Bilim Etiği
Açısından Allianoi ve Düşündürdükleri", Arkeoloji ve Sanat Dergisi 122,
2006; 6-8.
allianoi.org sitesinden alınmıştır.
Son danıştay kararıyla Allianoi ;Yortanlı Baraj gölünün 20 metre kadar üstünden geçerek; yok olma tehlikesini diger emsal antik kentlerle birlikte atlatmış görünüyor..(Güzeller güzeli Hasankeyf'de bir nefes aldı)..
BAKALIM BUNDAN SONRA NELER GÖRECEĞİZ? ANTİK KENTLER KÜLTÜR YAPILARIMIZI YENİ ENTRİKALAR MI BEKLİYOR? AKLIMIZIN BAŞIMIZA GELMESİ İÇİN YENİ ZEUGMA'ları KAYBETMEMİZ Mİ GEREKİYOR?
SAYIN AHMET YARAŞ VE MUHTEŞEM KAZI VE ARAŞTIRMA EKİBİNİ KUTLUYORUZ..BEN ERKMEN SENAN HEM KİŞİSEL, HEM DE GÖRSEL SANATLAR GRUBUM AKADEĞİLMİ İLE ALLİANOİ'UN VAROLMASI İÇİN ELİMDEN, YÜREĞİMDEN, BİLİNCİMDEN GELENİ YAPMAYA HAZIR OLDUĞUMU BELİRTMEK İSTERİM..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder