Erythrai/Ildırı-Cennettepe'deki Roma Dönemi Mahallesi ve Mozaikler

ERYTHRAİ'de son dönem kazılarında CENNETTEPE'deki ROMA VİLLALARI ve Çok güzel mozaikler ele geçirildi. Bu mozaikler aynı dönemde Anadolu'nun birçok yerinde gördüğümüz örneklere benziyordu.
Örneğin Edremit Körfezi'ndeki ANTANDROS Roma Mahellesinin villasındaki mozaiklerle, EPHESOS Yamaç ve PERGAMON'daki Z yapısıyla dönemsel bağlar kurmak mümkündü.
Kazı sayfasındaki yazıyı da sizinle paylaşıyorum.
CENNETTEPE ROMA MAHALLESİ:

Ildırı Köyü'nün hemen girişinde deniz kenarında yer alan yüksek düz yükselti, Roma Döneminde yönetici ve elitlerin oturduğu zengin bir mahalle olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine Prof. Akurgal döneminde burada başlanılmış olan kazılarda Hellenistik Dönemden 19. yy.’a kadar üst üste inşa edilmiş büyük yapı kompleksleri gün ışığına çıkarılmıştır. Bunlar üzerinde bulunan mozaikler ise Cennettepe’nin, esas Roma döneminde Erythrai’ın zengin ve görkemli kesimini teşkil ettiğini ortaya koyar. Öyle ki Roma Dönemi katına ait yapıların tabanını süsleyen bu büyük mozaik panolar teknik ve estetik açıdan döneminin üstün kaliteli örnekleridir ve İS 1-2.yy’lara tarihlenirler. Mozaiklerin bir kısmı Prof. Akurgal Döneminde Avusturyalı uzmanlarca restorasyona tabi tutulmuş ancak kazılardan sonra açıkta kaldıkları için büyük ölçüde tahrip olmuşlardır. Günümüze gelmelerini ise 1998’de Çeşme Müzesi tarafından alanın tel örgüyle çevrilmesi ve mozaiklerin bir kısmının da mermer kumu ile kapatılmasına borçluyuz. İÖ. 3. yy dan 19 yy la kadar iskan görmüş Cennettepe’de ekibimiz, buradaki kazıları hızla tamamlayıp bilimsel yayınlarını yapmak için çalışmaktadır, paralelinde uzmanlardan oluşan diğer teknik ekibimiz de mozaiklerin konservasyonlarına başlamıştır. Öyle ki biz Ildırı’nın tam girişinde yer alan Cennettepe’yi, kısa vadede bir üst örtüyle korunan yarı açık bir müze şeklinde, önündeki alanı da kültürel aktivitelerin yürütüleceği bir “arkeoloji-kültür parkı” olarak sunmayı hedefliyoruz.
Roma Döneminde de Erythrai’ın ticari etkinliğinin yoğun olduğu, ürettiği çok kaliteli şaraplarla antik dünyada ünü bulunduğu bilinmektedir. Hellenistik ve Roma Dönemindeki zenginliğini yerleşimin kuzeyindeki ve “Cennet Tepe” diye adlandırılan kesimdeki, tabanları mozaikli Roma evleri büyük ölçüde yansıtmaktadır. Fakat yerleşimin Roma Dönemi, daha önceki araştırmaların özellikle Arkaik akropolde yoğunlaştırılmasından dolayı yeterince bilinmemektedir. Değinilen tüm bu yönleriyle Erythrai İonia ve Batı Anadolu arkeolojisi için önemli sonuçlar verecek bir merkezdir.

Erythrai’da arkeolojik kazılara 2006 Kazı Sezonunda Ankara Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Ayşe Gül Akalın başkanlığında ve Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Öğr. Gör. Dr. Kamil Doğancı’nın yardımcılığında yeniden başlanmıştır.

Kazı Kurulu Başkanı Sayın DOÇ. DR. AYŞEGÜL AKALIN.

Niobe/Ağlayan Kaya-Spylos Magnesia'sı-Manisa

Bir Lydia efsanesi der ki;
Magnesia'nıngüneyinde yükselen Spil Dağı’nın (SPYLOS/ZAPASLA) mekân olduğu öykülerden biri de Niobe’ye aittir.
Tantalos'un kızı Niobe, Manisa’da doğmuş, yine efsaneye göre tanrıça Leto ile birlikte büyümüş, onunla arkadaşlık etmiştir. Daha sonra Thebai Kralı Amphion ile evlenen Niobe’nin yedi kız, yedi erkek olmak üzere ondört çocuğu olur. Bu olay üzerine Niobe kendini öyle beğenir ki Thebai kadınlarının büyük saygı duyduğu tanrıça Leto’nun onuruna tütsü yakmak için toplanılan tapınakta insanlara emir veren bir sesle; “İnsanlar! Neden Leto’yu önere ediyorsunuz, kraliçeniz ben varken? Neden Leto’ya tapıyorsunuz? Onun sadece iki çocuğu var. Benim ise ondört! Alkışlarınızı ve adaklarınızı bana yapın, ona değil!” der. Leto bunları duyunca çok üzülür ve öfkelenir. Niobenin cezalandırılmasını ister. Çocukları Artemis ve Apollo’yu yanına çağırarak durumu anlattığında iyi kardeş Niobe’ye hak ettiği cezayı vermek için harekete geçerler.

Niobe’nin yedi oğlu Kitheron dağının kayalıklarla örtülü sarp yamaçlarında avlanırken Apollo öğle vakti onları kıstırdı ve görünmez okları ile yedisini de öldürdü. Refakatçilerinin yakarışlarını duyan Niobe hızla olay yerine gider ve kızları da onu izler. Niobe oğullarının üzerine kapanarak acıyla çığlıklar atar. O an yasta olmasına rağmen halka, gururlu bir şekilde, Leto’ya “sen henüz zaferi kazanmadın. Çünkü hala senden daha değerliyim. Yedi çocuğum kaldı, senin ise sadece iki çocuğun var” cümlesini daha bitirmeden Artemis yedi okla kızlarını da öldürüyor. Çocukların cesetleri 10 gün sonra tanrılar tarafından gömülür.

Niobe çocuklarının başına gelen bu olay üzerine günlerce ağlar ve çocuklarının öldüğü dağa çıkıp Zeus’tan kendisini kayaya çevirmesini ister. Zeus’ta bu acılı annenin isteğini yerine getirip onu çocuklarının cenazesinin başında bir kayaya çevirir. 
Karaköy semti Çaybaşı Mevkii’nde kadın başı şeklindeki bu kayanın göz çukuru şeklindeki girintilerinden yakın zamana kadar sızan su damlaları Niobe’nin gözyaşları olarak yorumlanır ve halk arasında “Ağlayan Kaya” adıyla anılır. Yakından bakıldığında doğal bir kaya oluşumu, batı yönünden biraz uzaklaşılarak bakıldığında ise kadın başı şeklinde görünen bu kaya günümüzde en çok ziyaret edilen yerlerden biri olmuştur.